Wydawnictwo Znak - Dobrze nam się wydaje

J.M. Barrie


James Matthew Barrie urodził się 9 maja 1860 roku w Kirriemuir, małym szkockim miasteczku. Był dziewiątym z dziesięciu dzieci tkacza Davida Barrie i jego żony, Margaret Ogilvy. Ojciec bardzo ciężko pracował na utrzymanie licznej rodziny, chciał też zapewnić swoim siedmiu synom jak najlepsze wykształcenie. Matka spędzała z dziećmi bardzo dużo czasu, czytała im przygodowe książki Stevensona i opowiadała historie o piratach. Nie ma wątpliwości, iż te chwile spędzone z matką rozbudziły i ukształtowały wyobraźnię małego Jamesa.

Przez pierwsze sześć lat życia, James żył w cieniu swojego starszego brata Davida, który był ulubieńcem matki. Jednakże, w tragicznych okolicznościach w przeddzień swoich czternastych urodzin, David został poważnie raniony podczas jazdy na łyżwach i wkrótce po tym zmarł. Matka znajdowała swoiste pocieszenie w fakcie, że David pozostanie na zawsze chłopcem, dla Barryego zaś było to źródłem inspiracji. W desperackiej potrzebie bycia kochanym i próbie zastąpienia zmarłego syna w życiu matki, Barrie praktycznie stał się Davidem. Zaczął nosić ubrania po swoim zmarłym bracie, a co najdziwniejsze przez to, że James tak bardzo się starał być Davidem, został zahamowany jego własny rozwój. Mając czternaście lat, czyli w wieku, w jakim zmarł David, przyszły twórca Piotrusia Pana, przestał zupełnie rosnąć – mierzył zaledwie 152 centymetry wzrostu.

Pragnienie wiecznego dzieciństwa pozostało w Barriem i stało się jednym z głównych powodów jego wielkiej miłości do dzieci, a także inspiracją dla jego najsłynniejszej sztuki, Piotrusia Pana. Trzydzieści trzy lata minęły zanim ta inspiracja przybrała kształt utworu, lecz niewątpliwie jej zalążek był zakorzeniony w umyśle Barriego od szóstego roku życia.

James Matthew Barrie kształcił się w Glasgow, a potem na Uniwersytecie w Edynburgu. Jako student zarabiał na swoje utrzymanie, m.in. pisząc recenzje teatralne. Zapisał się również do studenckiego koła dyskusyjnego głównie po to, by pokonać swą ogromną nieśmiałość. W 1882 roku ukończył studia i nawiązał współpracę z Nottingham Journal. Wielkim sukcesem okazały się publikowane tam artykuły z serii Auld Licht Idylls, inspirowane anegdotami matki, opowiadające o barwnych postaciach Kirriemuir. W 1883 roku Barrie przeniósł się do Londynu i zajął się pracą dziennikarską, publikując wiele artykułów i opowiadań. Zaczął również pisać powieści i sztuki teatralne.

Pierwsza jego powieść The Little Minister (1891) spotkała się z uznaniem krytyki. W 1896 roku Barrie wydał dwa ważne utwory: Margaret Ogilvy – biografię swojej matki oraz Sentimental Tommy – powieść, którą można potraktować jako preludium do Piotrusia Pana. Barrie stawał się znany głównie jako autor wielu sztuk teatralnych – m.in. Quality Street, The Admirable Crichton, Little Mary. Sztuka zatytułowana Piotruś Pan czyli chłopiec, który nie chciał dorosnąć miała premierę w Londynie 27 grudnia 1904 roku i odniosła ogromny sukces. W 1906 roku Barrie opublikował również opowiadania o Piotrusiu Panu w tomie zatytułowanym Piotruś Pan w Ogrodach Kensingtońskich. W 1911 roku na podstawie sztuki Piotruś Pan Barrie napisał powieść Piotruś Pan i Wendy – to właśnie jest to klasyczne dzieło, które frapuje do dziś dzieci i dorosłych całego świata i które przyniosło mu nieśmiertelną sławę.

W 1894 roku Barrie poślubił Mary Ansell, która była aktorką w jego sztuce Walker, London. Państwo Barrie nie byli udanym małżeństwem, nie mieli też własnych dzieci. Trudny charakter Jamesa, jego skłonność do zamykania się w sobie i uciekania w świat fantazji stanowiły wielki problem w codziennym życiu. W 1909 roku Mary Barrie wdała się w romans z pisarzem Gilbertem Cannanem, a związek zakończył się rozwodem.

Barrie przyjaźnił się z Margaret Henley, dziewczynką, która zmarła w wieku sześciu lat. Ona nazywała go „my friendy”, lecz przez jej seplenienie brzmiało to jak „fwendy” lub „wendy”, przez co narodziło się nowe imię dziewczęce. Barrie uczynił je nieśmiertelnym w Piotrusiu Panu, nazywając bohaterkę książki właśnie Wendy.

Pozostali bohaterowie Piotrusia Pana też mieli swoje pierwowzory w rzeczywistości. W Ogrodach Kensingtońskich Barrie spotkał w 1897 roku najstarszą trójkę spośród braci Llewelyn Davis: George’a (5 lat), Jacka (4 lata) oraz Petera, który był jeszcze niemowlęciem. Za kilka lat rodzina poszerzyła się o kolejnych dwóch chłopców. Barrie bardzo zaprzyjaźnił się z tymi dziećmi oraz ich rodzicami – Sylvią i Arthurem. Kiedy obydwoje, Sylvia i Arthur, zmarli na raka w momencie gdy chłopcy byli nadal dziećmi, Barrie został ich opiekunem prawnym i mimo rozwodu z Mary, zdecydował się ich adoptować i wychować jako własnych synów.

Jego życie z chłopcami stało się najsilniejszą inspiracją do stworzenia Piotrusia Pana w 1904 roku. Barrie kiedyś powiedział do nich: „Przez mocne po
03.03.2014

J.M. Barrie

Piotruś Pan i Wendy

Tłumaczenie Michał Rusinek Oprawa twardaRok wydania: 2014
więcej