Burzliwe życie Joanny

„Ostatnia Królowa” autorstwa C.W. Gortnera przenosi nas w mroki XV-wiecznej Europy. Na kartach powieści autor przybliża nam tragiczne losy Joanny I Kastylijskiej, zwanej również Szaloną, ukazując przy tym, że życie księżniczek nie zawsze usłane było różami.

Urodzona w czasach burzliwych walk o zjednoczenie i umocnienie królestwa Hiszpanii, księżna Joanna, córka Izabeli Kastylijskiej oraz Ferdynanda Aragońskiego, w wieku szesnastu lat zostaje poślubiona Filipowi I Pięknemu, spadkobiercy cesarstwa Habsburgów, po czym opuszcza kraj, aby zamieszkać wraz z nim we Flandrii. Co ciekawe, świeżo upieczeni małżonkowie zakochują się w sobie od pierwszego wejrzenia, co nie zdarzało się zbyt często wśród ówczesnej arystokracji. Beztroskie życie na habsburskim dworze, który dla bohaterki staje się powoli również domem, nie trwa zbyt długo. Wkrótce Joannie przyjdzie się bowiem zmierzyć nie tylko z licznymi zdradami męża, ale także jego mściwością, brutalnością, jak również rozbuchanym ego, które da o sobie znać, kiedy nigdy nie brana pod uwagę Joanna stanie się spadkobierczynią hiszpańskiego tronu. To wtedy rozpęta się walka o władzę, która zaangażuje najważniejsze monarchie Europy.

Ale dlaczego Joanna zasłużyła sobie na przydomek „Szalona”? Istnieje wiele teorii. Podobno już od wczesnych lat przejawiała objawy depresji i schizofrenii, które z czasem się tylko pogłębiały. Ponoć dotkliwie okaleczyła twarz jednej z kochanek Filipa, a jedno ze swoich dzieci traktowała przedmiotowo, jak zabawkę, ubierając je w brudne i poniszczone ubrania nieprzystojące szlachetnie urodzonym. Po niespodziewanej śmierci męża miała uparcie wierzyć w jego zmartwychwstanie. Nie dość, że Filipa nie pochowano, to jeszcze niejednokrotnie spał z nią w łóżku, a ona często do niego mówiła. Joanna miała też ponoć w zwyczaju wozić zwłoki męża po całym kraju, a kiedy nieboszczyk po czternastu latach od swojej śmierci się jednak nie obudził, królowa popadła w jeszcze większą rozpacz.

Czy Joanna Kastylijska naprawdę cierpiała na zaburzenia psychiczne? Tego do końca nie wiadomo, a stuprocentowa odpowiedź na to pytanie nie istnieje. Tymczasem bohaterka książki Gortnera, który przy pisaniu powieści kierował się licznymi hiszpańskojęzycznymi źródłami, zdecydowanie odbiega od wizerunku szalonej. Autor przedstawia Joannę jako kobietę inteligentną i niezwykle odważną, zmuszoną do przeciwstawiania się licznym upokorzeniom, które spotykały ją na każdym kroku od chwili wyjazdu z Hiszpanii. Na kartach powieści Joanna jawi się jako ofiara bezwzględnej polityki i symbol nieszczęśliwej miłości. Autor śledzi praktycznie całe jej życie: od młodości aż po śmierć, a czytając kolejne strony można odnieść wrażenie, że szaleństwo, którym miała być naznaczona, było nie tylko jej wmawiane, ale także stało się zasługą przede wszystkim innych.

Pisząc swoją książkę w narracji pierwszoosobowej z perspektywy Joanny, Gorter chce, aby czytelnik obdarzył postać należną sympatią, zżył się z kobietą i kibicował jej zmaganiom do ostatniej strony. Wyjątkowo zdeterminowana główna bohaterka stara się iść przez życie z podniesioną głową i odważnie stawić czoła szykanom i poniżeniom. Bo „Ostatnia Królowa” to opowieść o przemocy w rodzinie w czasach, gdy jeszcze nie znano takiego terminu. W czasach, gdy kobieta musiała podporządkować się silniejszemu mężczyźnie i spełniać jego wszystkie zachcianki.

Nie da się ukryć, że Joanna urodziła się w złych dla siebie czasach. Bohaterka aż nazbyt kochała wolność, a w piętnastowiecznej Europie, kobiety tego przywileju były pozbawione. Zresztą tego prawa pozbawili ją jej „najbliżsi”, najpierw w sposób nadzwyczaj brutalnie potraktował ją jej mąż, którego tak kochała, a następnie ojciec, który przez całe swoje życie starał się ją zmanipulować, aby nie stanowiła przeszkody w drodze po tron. I choć ludzie na każdym kroku ją ranili i nazywali szaloną, to właśnie jej odwaga i oddanie Hiszpanii sprawiły, że kraj z Półwyspu Iberyjskiego stał się jednym z ważniejszych państw tamtych czasów.

Gortner w naprawdę ciekawy i wnikliwy sposób opisuje piętnastowieczne zwyczaje, jakie panowały w poszczególnych krajach Europy. Zabiera czytelnika w podróż od mrocznego majestatu hiszpańskiego dworu, a także do pełnych przepychu, śmiertelnie niebezpiecznych dworów Flandrii, Francji i Anglii. Czytelnik dowie się co nieco na temat historii Hiszpanii i jej zjednoczenia, a także na temat dziejów ówczesnej Europy.

„Ostatnią królową” czyta się nie jak książkę historyczną, ale jak rasową powieść sensacyjną. Gortner z dużą wnikliwością i wyczuciem tworzy swoich bohaterów, akcja jest szybka i płynna, przez co nie jesteśmy w stanie się od książki oderwać nawet na chwilę. Znajdziemy w niej również wiele mocnych momentów, podczas czytania których aż trudno będzie nam uwierzyć, że historia przed naszymi oczyma oparta jest na faktach.