Filmowa kuchnia według Holland

„Magia i pieniądze" - tytuł na pewno nie jest najmocniejszą stroną tej frapującej panoramy paru światów: filmowego, literackiego, finansowego. Ta książka jest pełna tego, co w Agnieszce Holland najlepsze: szczerości, dogłębnej wiedzy o świecie filmu, nieraz kąśliwego, zaraźliwego humoru.

To dość dokładny, obszerny zapis życia zawodowego nie tylko uznanej reżyserki, ale przede wszystkim, mądrej, ciepłej i nie dającej się wtłoczyć w żadne schematy kobiety, która - jest to jak dla mnie jedna z największych zalet tego wywiadu - żyje na co dzień wedle zasady „Sapere aude!". Nie oszczędza wnikliwej krytyki ani sobie, ani innym. Dzięki temu zapis rozmowy z nią, mimo nieraz sztampowych pytań, niewiele ma wspólnego ze sztucznym, pełnym frazesów podsumowaniem kariery.

Oprócz wielu cennych dla laika informacji - jak wygląda proces tworzenia filmu „od kuchni", już od etapu scenariusza, narad twórczych, później kontaktu (i walki o całokształt) z producentami, „Magia i pieniądze" ukazuje także przebogate życie prywatne twórczyni „Całkowitego zaćmienia". Barwne opisy środowiska łódzkiej „Filmówki", parę osobistych zwierzeń, bezpretensjonalne rozważania o sensie, interpretacji historii, byciu twórcą, wierze.

Podoba mi się w tej książce jej panoramiczność, ukazanie wielu zagadnień w szerokim kontekście, czasowym (PRL-III RP) i kulturowym. Najmocniej pozwoliło mi „wejść" w tę opowieść właśnie antropologiczne zacięcie Agnieszki Holland; ujawnione m.in. przy bardzo ciekawych rozważaniach o mentalności Francuzów i Amerykanów, nie tylko w aspekcie filmu. Nakreślenie tak odmiennych dla tych dwóch narodów systemów wartości, diametralnie różnych gustów, zachowań, obecnie panujących trendów filmowych i literackich. Także widoczne w przytaczaniu wielu nieznanych szerzej anegdot, choćby o tym, jak we Francji uznany krytyk filmowy, z czystej złośliwości lub antypatii, jest w stanie całkowicie zniechęcić dystrybutorom i publiczności nie tylko dobry film, ale w wyjątkowo wulgarny sposób, stricte ad personam, atakować jego twórcę. Czy też, jak utrudnia życie polskim reżyserom fakt, że przez wiele środowisk we Francji Polacy są postrzegani jako współodpowiedzialni za Holocaust.

Fragmenty takie jak ten opowiadający, jak wiele agresji i niezrozumienia, mimo upływu prawie 70! lat, budzi kwestia (współ)odpowiedzialności za Shoah - i spokojne, merytoryczne, empatyczne rozważania Holland, dlaczego tak się dzieje; także dziesiątki sportretowanych, nieraz całościowo zanalizowanych sylwetek jej współpracowników - od operatorów do agentów i producentów - sprawiają, że „Magia i pieniądze" czasami stają się nie wywiadem, a wręcz reportażem.

Według mnie, z olbrzymią korzyścią dla czytelnika.