Niszczycielska siła władzy

"Et tu, Brute, contra me?" - ostatnie słowa Juliusza Cezara przeszły do historii, podobnie zresztą jak on sam. Czym tak nadzwyczajnym zasłużył się Cezar, że przetrwał w pamięci potomnych przez stulecia? Co uczyniło tę postać tak wdzięcznym obiektem fascynacji i źródłem natchnienia dla niezliczonej rzeszy twórców na przestrzeni wieków? Każdy, kto choć trochę zna historię starożytną odpowie, że przede wszystkim dwie podstawowe rzeczy: jego charakter i osiągnięcia. Przy czym jedno jest logiczną konsekwencją drugiego.
Charakter Cezara, niepospolity i niełatwy, wyróżniało kilka cech: niespotykana charyzma, nienasycona ambicja, żądza władzy, dążenie do perfekcjonizmu, ogromny talent przywódczy i geniusz taktyczny. Był to człowiek, który wymagał wiele od siebie i innych, niezrównany strateg, dalekowzroczny i błyskotliwy polityk. Ta wybitna osobowość zdominowała - dosłownie i w przenośni - cały ówczesny świat zdobywając nieograniczoną niemal władzę. Ale również śmiertelnych wrogów. Wielkość i upadek, intrygi i władza - to tematy, które nie od dziś fascynują i intrygują twórców. W przypadku Szekspira zaowocowały one powstaniem wybitnego dzieła. Dramaturg przez całe życie próbował zgłębić tajniki ludzkiego umysłu i ducha, zwłaszcza te, które wyzwalały w człowieku potrzebę dominacji i władzy nad innymi ludźmi. Juliusz Cezar okazał się idealnym przykładem postaci trawionej nieugaszoną ambicją, która na dodatek przywodzi go do zguby.
Szekspir ukazuje Cezara nie tylko jako wielkiego wodza i niezwyciężonego bohatera, ale także jako bezwzględnego imperatora ogarniętego obsesyjnym pragnieniem władzy, jako tragiczną postać zmagającą się z własnymi słabościami na drodze do upragnionego celu. Władza, którą uzyskuje, ma gorzki smak; nie zaspokaja jego wybujałych ambicji, zamiast tryumfu i szczęścia daje osamotnienie, poczucie niespełnienia, a wreszcie przynosi zgubę.
Szekspir w niezwykle wiarygodny i poruszający sposób przedstawił problem mechanizmu władzy, która okazuje się być demoralizującą i niszczycielską siłą. Uświadamia, że choć jest nieśmiertelnym obiektem ludzkich dążeń i pragnień, najczęściej nie spełnia pokładanych w niej nadziei, przynosi rozczarowanie, pustoszy psychikę.
Gorąco polecam tę lekturę; podobnie jak pozostałe dramaty Szekspira traktuje o uniwersalnych wartościach i zgłębia meandry ludzkiej psychiki; pozwala przyjrzeć się swoim wadom i słabościom z bezpiecznej perspektywy starożytnego Rzymu.

 

Recenzent: Karolina Małkiewicz