Oni wpływali na losy świata

Wydawać by się mogło, że zakończenie II wojny światowej będzie początkiem nowego ładu na świecie. Jednak rzeczywistość wielu narodom przyniosła wielkie rozczarowanie. Okazało się, że faszyzm i nazizm został zastąpiony przez komunizm. Nikt chyba wtedy nie sądził, że będzie to trwało tak długo i w znaczący sposób przyczyni się do podziału świata. Polska i inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej znalazły się w rosyjskiej strefie wpływów. Wyglądało to tak, jakby ktoś zasłonił resztę świata żelazną kurtyną na blisko 50 lat.

John Lewis Gaddis w dość drobiazgowy sposób w swojej książce „Zimna wojna. Historia podzielonego świata" przedstawił rywalizację dwóch bloków militarnych w drugiej połowie XX wieku. Niemcy hitlerowskie ujarzmione zostały dzięki koalicji Stanów Zjednoczonych, Związku Radzieckiego i Wielkiej Brytanii. Jednak już pod koniec wojny zdawano sobie sprawę, że dotychczasowi przyjaciele niedługo staną naprzeciwko siebie. Pod koniec wojny USA i ZSRR toczyły wyścig o niemieckich naukowców, co miało ogromne znaczenie w kwestii budowy bomby atomowej. Berlin Zachodni został na pewien czas zablokowany przez Rosjan liczących na to, że uda się tę część wyrwać Zachodowi. Jednak dostawy zaopatrzenia drogą powietrzną uchroniły wolność tej części Berlina.

Istotnym czynnikiem potęgującym napięcie na świecie było powstanie dwóch bloków militarno-wojskowych, a mianowicie Paktu Północnoatlantyckiego i Układu Warszawskiego. W tym względzie musimy pamiętać, że doktryna ZSRR zakładała wybuch następnego konfliktu zbrojnego. Ludzie w zachodniej Europie żyli w ciągłym napięciu związanym z realnym wybuchem globalnego konfliktu.

W książce nie mogło zabraknąć informacji o budowie muru berlińskiego, który de facto stał się symbolem podziału świata na dwie części. W ciągu pół wieku sytuacji dramatycznych nie brakowało. Kuba na początku lat 60. stała się miejscem, gdzie rywalizacja USA z ZSRR mogła się skończyć wojną. Rosjanie chcący przybliżyć się do granic USA zamierzali wykorzystać kubańskie bazy do instalacji rakiet z głowicami nuklearnymi. Jednak stanowcza polityka Johna Kennediego względem Nikity Chruszczowa przyniosła pokojowe rozstrzygnięcie.

ZSRR w walce o swoje trofea nie cofnął się nawet do interwencji zbrojnej, czego najlepszym przykładem była sytuacja na Węgrzech w 1956 roku i w Czechosłowacji w 1968 roku.

John Lewis Gaddis znakomicie przedstawił nam również sytuację społeczeństw krajów obu bloków. Agresja atomowa cały czas wisiała w powietrzu. Budowano schrony dla ludzi na wypadek wybuchu wojny. Ludzie w krajach komunistycznych byli pilnie obserwowani przez różne służby, które mocno ingerowały w ich życie. Wszechobecne było donosicielstwo. Na podejrzane osoby zakładano teczki, pilnie śledzono każdy ich krok. Niewygodnych często likwidowano lub odsiadywali oni wieloletnie wyroki, które zapadały przed kapturowymi sądami. Ludzie nie otrzymywali paszportów. Byli zmuszani do czczenia swojego wielkiego brata, czyli Związku Radzieckiego. Kraje „demoludów" nie dawały szans na normalne, cywilizowane życie. Cała gospodarka była wykorzystywana dla celów militarnych, a półki w sklepach świeciły pustkami.

Zimna wojna ujawniła swoje oblicze również w Wietnamie, który stał się miejscem rywalizacji obu bloków. ZSRR dostarczał broń, a USA na wojnę wysłała swoich żołnierzy, których polegało tam tysiące. ZSRR w latach 80. uwikłał się w wojnę w Afganistanie, która nie przyniosła ZSRR żadnych korzyści. W książce nie mogło zabraknąć postaci Ronalda Reagana, który w czasie swojej prezydentury zadał Związkowi Radzieckiemu śmiertelny cios. Wyścig zbrojeń dał początek wielkiemu kryzysowi państw bloku wschodniego. Nie były one w stanie dalej konkurować z największym mocarstwem świata, jakim są Stany Zjednoczone.

Książka znakomicie przedstawia dwubiegunowość świata, którego świadkami byliśmy przez prawie 50 lat. Warto sięgnąć po tę pozycje. Amerykanin John Lewis Gaddis znakomicie ukazał rolę Polski w tej zimnowojennej grze. Rok 1989 tak ważny dla nas, Polaków, był także początkiem końca zimnej wojny, co przełożyło się na upadek Związku Radzieckiego, zjednoczenie Niemiec, rozpad Układu Warszawskiego i RWPG, wyjście wojsk radzieckich z byłych państw komunistycznych. W Czechosłowacji miała miejsce aksamitna rewolucja.

Książka ta wchodzi również głęboko w kulisy wielu ważnych spraw. Nie brak ciekawych informacji o głównych aktorach tych zmagań, czyli prezydentach, pierwszych sekretarzach i innych ważnych postaciach. Oni w tym przypadku są autorami wielu przełomowych decyzji. Dlaczego je podejmowano? Jak one wpływały na losy świata? Te i inne informacje można znaleźć w tej bardzo interesującej książce.