Przepis na sukces

W czym tkwi tajemnica sukcesu? Czy wybitne osiągnięcia są wytłumaczalne jedynie poprzez specyficzne cechy i zdolności nielicznych jednostek? A może nadzwyczajne wyniki są możliwe do wypracowania dla każdego z nas poprzez ustawiczne samodoskonalenie się, wytrwałość w dążeniu do upragnionego celu?
Malcolm Gladwell w swojej książce „Poza schematem" próbuje odpowiedzieć na te i wiele innych pytań, przytaczając historie osób znanych na całym świecie, próbuje dociec do sedna tego rodzaju problemów. Sukces nie może być analizowany na pojedynczych przypadkach, w oderwaniu jednostki od ogółu społeczeństwa. Autor próbuje udowodnić tę tezę analizując fenomenalny przypadek nadzwyczajnego zdrowia mieszkańców małego miasteczka w Pensylwanii. Osoby te wyemigrowały na początku XIX wieku z miasta o tej samej nazwie położonego ok. 160 km na południowy wschód od Rzymu. Analizując wyniki badań naukowych okazało się, że mieszkańcy miasteczka Roseto w porównaniu z mieszkańcami innych części Stanów Zjednoczonych cieszyli się bardzo dobrym zdrowiem - przypadki chorób układu krążenia w ich społeczności nie zdarzały się u osób poniżej 55. roku życia, a u osób powyżej 65. roku były nieliczne. Okazało się, że przyczyną nie był zdrowy tryb życia, polegający na zbilansowanej diecie ani dużej ilości ruchu, specyficzne warunki życia czy predyspozycje genetyczne. Tajemnicą mieszkańców miasta były ich rozbudowane więzi społeczne, zauważalne w codziennych rozmowach z sąsiadami, trzypokoleniowych rodzinach, wspólnym spędzaniu wolnego czasu. Na uwagę zasługiwał też sposób postrzegania materialnych dóbr, które nie były celem samym w sobie, a jedynie środkiem do osiągnięcia innych celów i tworzenie licznych grup społecznych.
W osiągnięciu sukcesu mniejszą rolę pełni wrodzony talent a większą ustawiczne ćwiczenia. Psychologowie rozważając przyczyny nadzwyczajnych osiągnięć wybitnych muzyków, piłkarzy, hokeistów, tancerzy doszli do wniosku, że najważniejszą z nich jest długość czasu poświęconego na ćwiczenia wybranej dyscypliny. Optymalnym okresem czasu, jaki potrzebuje ludzki mózg na dojście do perfekcji w którejś z dziedzin, wydaje się być 10 tys. godzin ćwiczeń. Ta zasada ma również zastosowanie w stosunku do wybitnych jednostek - wczesne dzieła Mozarta były aranżacją utworów innych muzyków, spisywane przez jego ojca nie uzyskały światowej sławy. Prawdziwy rozgłos przyniosły Mozartowi utwory, których był autorem już po ok. 20 latach muzycznej kreacji. Sława Beatlesów da się wyjaśnić również przez długość grania na scenach (m.in. Hamburga, do którego przyjeżdżali 5 razy między 1960 a 1962 r.). W tamtych czasach w Hamburgu nie było klubów rockandrollowych a jedynie streapteeserskie - to właśnie tam, często do świtu 7 dni w tygodniu Beatlesi grali swoje koncerty ćwicząc wszystkie możliwe utwory innych grup muzycznych.
Sukces może tłumaczyć tzw. „inteligencja praktyczna", czyli wiedza, co powiedzieć, komu, w jaki sposób, by osiągnąć maksymalny efekt. W połączeniu z genialnym umysłem nie potrzeba nic więcej - sam geniusz nie jest w stanie odnieść sukcesu w oderwaniu od reszty społeczeństwa. Ta teoria została omówiona na przykładzie Chrisa Langana i Roberta Oppenhaimera. Robert Oppenhaimer uczestniczył w projekcie Manhattan podczas drugiej wojny światowej, odnoszącym się do konstrukcji bomby atomowej. Był zdolnym studentem, dla którego fizyka i badania w tym kierunku okazywały się najważniejsze. W którymś momencie jego promotor zmusił go do badań chemicznych, których ten nie znosił. Robert popadł w depresję, która doprowadziła go do próby otrucia promotora - niewiele brakowało, by wyrzucono go z uczelni, jednak jego postawa i inteligencja praktyczna zapewniły mu warunkowe pozostanie na studiach i sukces w późniejszym życiu.
Tak wiele szczęścia nie miał Chris Langan - geniusz, który w wieku 3 lat nauczył się czytać a jego iloraz inteligencji wynosił prawie 200. Brał udział w wielu telewizyjnych teleturniejach, jednak nie udało mu się skończyć studiów, bo matka nie wypełniła na czas zaświadczenia o dochodach, przez co odebrano mu stypendium, później okazało się, że z powodu braku samochodu nie będzie mógł dojeżdżać na zajęcia ranne, a władze uczelni nie pozwoliły mu przenieść się na popołudniowe, przez co w ostatecznym rozrachunku nie ukończył studiów. Lektura książki pozwala stwierdzić, że sukces nie jest uwarunkowany jedynie nadzwyczajnymi zdolnościami jednostek - to przede wszystkim składowa wielu innych, rozlicznych czynników, takich jak umiejętność wykorzystywania nadarzających się okazji, warunki zewnętrzne niezależne od woli jednostek czy też preferencje przy faworyzowaniu niektórych osób pod względem doboru w grupy zawodowe. Malcolm Gladwell ujawnia zasady, o których istnieniu każdy z nas wie, a jednak nie uświadamiając sobie ich działania, nie może zastosować we własnym życiu w celu realizacji życiowych aspiracji....

 

Recenzent: Joanna Kunowska