Przewodnik po „światach myślenia i wartości”

W lutym tego roku tygodnik „Polityka”, w swym bezpłatnym dodatku „Niezbędnik Inteligenta", ukazał się wywiad z prof. Tadeuszem Gadaczem. Rozmowa ta traktowała między innymi o najnowszej pracy pana profesora - Historia Filozofii XX wieku. Wagę, jaką redakcja tygodnika przykładała do tej najnowszej polskiej monografii poświęconej filozofii współczesnej nie należało bagatelizować ani też w jakimkolwiek stopniu umniejszać. Dodatkowo u czytelnika tego artykułu a autora niniejszej recenzji, będącego także studentem filozofii dziki ferment w umyśle się wytworzył oraz wielkie nadzieje powstały. Całe to wzburzenie wypływało z tej informacji o powstawaniu nowej summy filozoficznej.
Nie należy dziwić się, że w będąc w objęciach takiego afektu omawianą monografię natychmiast nabyłem. Pierwszy tom książki tego filozoficznego novum jawi się jako czerwona cegła o wadze i cenie niebanalnej. Na obwolucie czytelnik może zapoznać się z wycinkami opinii, jaką o publikacji zechcieli podzielić się takie osobistości jak prof. Władysław Stróżewski, nestor jagiellońskiego wydziału filozofii oraz prof. Piotr Sztompka, którego podręcznik do socjologii rozsiany pozostaje po wielkiej liczbie bibliotek polskich od poziomu licealnego zaczynając.
Kiedy czytelnik otworzy tę gorącą pozycję wydawniczą, może zauważyć, że w gronie jej recenzentów znalazł się prof. Karol Tarnowski, wielce interesująca osobistość w krakowskiej myśli filozoficznej. Do pełni szczęścia brakuje chyba, aby wśród nazwisk otaczających tę publikację czytelnik zdołał odszukać prof. Jana Woleńskiego. Pierwszy tom naszej nowej lektury odkrywa przed nami powiązania, odwołania a także źródła w myślach trzech nurtów dwudziestowiecznych twórców idei - filozofii życia, pragmatyzmu oraz filozofii ducha. Możemy przeczytać o niegdyś sławnym Henri Bergsonie przy okazji porównując opinie prof. Gadacza oraz prof. Leszka Kołakowskiego na temat trwania czy też intuicji filozoficznej tak charakterystycznych dla autora dzieła Ewolucja Twórcza. Niedawno ukazała się książka prof. Kołakowskiego Bergsonowi poświęcona, co w związku z wejściem w świat bibliotek i księgarń polskich omawianej publikacji stanowi niewątpliwą okazję do porównań, dyskusji oraz artykułów (a przynajmniej prac semestralnych) nad wątkami przez obu polskich uczonych uznanymi za istotne w życiu i twórczości francuskiego filozofa.
Spis treści informuje nas także, że omówiony zostanie nie tylko coraz mniej modny w środowisku akademickim José Ortega y Gasset, ale i odświeżony nam przez wydawców Oswald Spengler wraz ze swym Zmierzchem Zachodu na powrót na półkach księgarń stojącym. W dziale zatytułowanym Pragmatyzm możemy spotkać się z Charlesem Sanders Peirce'em - jednym z prekursorów postmodernizmu, człowiekiem, który tak mocno wpłynął na semiotyczne zabawy językiem znane szerszej publiczności z powieści Imię róży Umberto Eco.
Na kolejnych stronach zjawić się nam może Wiliam James - filozof oraz psycholog prowadzący korespondencję z Henri Bergsonem, tak mu bliski, a zarazem daleki w swych poglądach na umysł człowieka... Wielu innych, należycie ukazanych myślicieli prof. Gadacz umieścił na nasz pożytek w swojej publikacji. Na marginesach kart tego niezwykle interesującego przewodnika po „światach myślenia i wartości" zauważamy grubszą czcionką ujęte pojęcia, nazwiska oraz cytaty pozwalające odnaleźć się w natłoku przekazywanych nam filozoficznych znaczeń.
Książka została uzupełniona także o płytę kompaktową, na której umieszczono poszerzoną bibliografię dzieł i opracowań dzieł filozofów w publikacji omawianych oraz tych pominiętych. W przypadku filozofii życia mamy dodanych takich myślicieli jak, między innymi Johan Huizinga, Ludwig Klages, Georg Misch. Niestety, w przypadku bibliografii podmiotowej dla polskich przekładów dzieł J. Huizingi zauważyłem pewne niedociągnięcie. Co prawda prof. Gadacz wymienia w tym punkcie zarówno adresy bibliograficzne dla pozycji Jesień Średniowiecza oraz Homo Ludens, jednakże wzmianki o monografii J. Huizingi dotyczącej Erazma z Rotterdamu (tłum. Maria Kurecka, Warszawa, 1964) nie znalazłem. Nie jestem pewny, jakie racje zadecydowały o nie umieszczeniu tego adresu w bibliografii. Jeżeli ów brak wynika ze zwyczajnego przeoczenia, mam nadzieję, że w następnych wydaniach zostanie to skorygowane.

 

Recenzent: Łukasz Kukiełka