Schemat oparty na wielu zmiennych

Książka Malcolma Gladwella „Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu" może jednocześnie zadziwić, zainspirować, jak i zawstydzić czytelnika. Głębokie analityczne ujęcie tematu sukcesu przedstawione w tej książce, obnaża nasze stereotypowe myślenie o tzw. ludziach sukcesu, których zwykliśmy dzielić na „zdolnych", „pracowitych" lub po prostu „dobrze urodzonych". Autor nie pozostawia złudzeń, o sukcesie decyduje i talent, i pracowitość, i dobre pochodzenie, ale w znacznie szerszym i bardziej złożonym kontekście niż nam się zwykle wydaje. Właśnie to szerokie spojrzenie zadziwia, inspiruje, a czasami nawet fascynuje, eliminując jednocześnie wszelkie uproszczenia. Można założyć, że potrzeba odnoszenia sukcesów jest w ludziach bardzo silna, szukamy więc łatwych i szybkich instrukcji, uproszczonych schematów, a jeśli one nam nie odpowiadają, porzucamy wszystkie utarte ścieżki i staramy się wyjść właśnie poza ni e. Paradoksalnie Gladwell opisuje receptę na sukces, historiami swoich bohaterów kreśli nowy, złożony jego schemat, uwzględniając wszystkie zmienne.

Gdy Gladwell przedstawia w swojej książce losy Christophera Langana, geniusza i zwycięzcy amerykańskiego teleturnieju wiedzy, uświadomiłam sobie, że jeszcze kilka lat temu także w Polsce dużą popularnością cieszyły się tego typu programy (np. słynna „Wielka gra" czy „Miliard w rozumie"). Obecnie zostały one zastąpione przez tzw. talent show, z mało błyskotliwymi opiniami niby jurorów. Można jednak odnieść wrażenie, że to wcale nie talent uczestników jest najważniejszy, chodzi oczywiście o show i o tajemnicze słowo „osobowość". Tylko, co to właściwie znaczy? Częstotliwość używania tego słowa może sugerować, że jest to jedyna i najważniejsza składowa sukcesu. Pragnę jednak uspokoić wszystkich przyszłych czytelników książki „Poza schematem". Autor nawet nie próbuje wmówić nam, że nie ważne jak śpiewasz, ważne, że masz osobowość lub że muzycy i muzykanci to to samo. Autor, opierając się na wynikach różnych badań, raczej zachęca do refleksji nad sukcesem znanych osób, a może nawet, bardzo subtelnie, próbuje przekierować naszą uwagę w stronę przyczyn naszych własnych porażek i niepowodzeń? To oczywiście nie jest poradnik w stylu „uwierz w siebie i wszystko będzie dobrze", to może być raczej inspiracja, aby spojrzeć na siebie przez pryzmat tych, którzy odnieśli wielki sukces.

Czytając o sukcesie Billa Gatesa, Beatlesów czy amerykańskich laureatów Nagrody Nobla w naukach ścisłych, nie sposób nie zapytać, dlaczego Polacy nie osiągają takich sukcesów? Jesteśmy mniej zdolni? Mniej pracowici? A może czekamy, aż wreszcie ktoś doceni naszą osobowość? Przecież Marii Skłodowskiej - Curie się udało! Tylko, dlaczego udało się jej w Paryżu a nie w Warszawie? Myślę, że lektura tej książki może wiele wyjaśnić i udzielić zaskakujących odpowiedzi, nawet, jeśli Malcolm Gladwell nie pisze o Polsce i Marii Skłodowskiej - Curie.

Recenzent: Beata Dadacz-Narloch