Prof. Jerzy Vetulani o książce Christiana Jungersena „Znikasz"

27 lipca premiera „Znikasz", świetnego neurokryminału, który odniósł ogromny sukces w rodzimej Danii. Autor Christian Jungersen w swojej książce łączy wątek kryminalny z tematyką medyczną i wpływem chemii mózgu na ludzką osobowość. Znakomity psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor Jerzy Vetulani napisał o tej książce:

Pisarze jeszcze w XIX wieku, pisząc o sferze ludzkich emocji i psychiki, bazowali wyłącznie na własnych doświadczeniach bądź tym, co udało im się zaobserwować u innych. Nieco zmieniło się to pod inspirującym wpływem Freuda, który sięgnął w zakamarki naszej psychiki - choć wciąż jego teorie, bardziej niż na wiedzy biologicznej, bazowały na wnikliwej obserwacji.

Dopiero najnowsza wiedza o mózgu, neuroobrazowanie i poznanie, za co odpowiadają poszczególne struktury mózgu, wprowadzają nową jakość - nie tylko w neuropsychologii, ale i w... literaturze. Autor tej romantyczno-kryminalnej historii z mózgiem w tle wykonał kawał solidnej pracy nad książką. Zasięgnął opinii wielu wybitnych specjalistów od neurobiologii, w tym Patricii Churchland, absolutnej guru w tej dziedzinie, twórczyni pojęcia neurofilozofii. Stosunkowo banalna, choć wciągająca powieść robi się wyjątkowa, bo zawiera niemałą dawkę wiedzy o funkcjonowaniu naszego mózgu. Autor, solidnie dokumentując najnowsze osiągnięcia neurobiologów, zmusza czytelnika do zadania sobie nowych i trudnych pytań: czy odpowiadamy za własne zachowania? Co jest istotą wolnej woli i czy w ogóle ją mamy? Czy należy karać osoby z uszkodzeniami mózgu?

A skoro nie powinniśmy karać ich (bo przecież nie są one odpowiedzialne za te uszkodzenia), to czy w ogóle powinniśmy winić kogokolwiek za charakter, za wyrządzone zło, za jego zachowanie? Czy o tym, jakimi jesteśmy ludźmi, decyduje wyłącznie struktura naszego mózgu i sterujące nim neurohormony?

Dobrze udokumentowana powieść, która zmusza do zastanowienia się nad istotą ludzkiego człowieczeństwa, jednocześnie nie obciążając tym fabuły. Wciągające czytadło, które jednak oferuje nam coś więcej niż tylko zachłanną lekturę i wchodzenie, strona po stronie, w świat jego bohaterów: daje i zaproszenie do świata neurobiologii. Nie dziwi mnie wcale, że ta perełka wyszła spod pióra Duńczyka. Wszak to naród, który w neurobiologii ma znakomite osiągnięcia. Oby stało się początkiem nowej ery w literaturze.