Apodyktyczna matka świętego altruisty

Święty Augustyn z Hippony, filozof, teolog, ojciec i doktor Kościoła miał matkę, świętą Monikę. To ona wymodliła dla syna łaskę wiary i pozwoliła mu zrozumieć chrześcijaństwo. Ale czy to znaczy, że wszyscy rodzice świętych z założenia sami muszą być wzorem cnót? Co jeśli matka świętego, choć bardzo pobożna i gotowa nieść pomoc napotkanym ludziom, jednocześnie jest momentami apodyktyczną egoistką?

Marianna Kolbe, matka świętego Maksymiliana, żyła na przełomie XIX i XX wieku. Jej życie, jak i wielu kobiet w tym czasie, nie należało do łatwych. Musiała podporządkować się społecznym rolom narzucanym przez otoczenie i sytuację: wyjść za mąż, choć wcale tego nie chciała, przeprowadzić się do przemysłowej Łodzi, by tam ciężko pracować za marne grosze, wreszcie posłać synów do zakonu, bo w tamtych czasach była to jedyna uważana za właściwą droga do świętości.

Nie można powiedzieć, że była żoną i matką idealną. W książce Natalii Budzyńskiej „Matka męczennika" opisane są ciężkie bury, które dostawali jej synowie za błahe, wydawałoby się, przewinienia, takie jak kupienie jajka bez wiedzy rodziców. Marianna wychowywała dzieci silną i nie znającą sprzeciwu ręką - zabraniała im zabaw z innymi dziećmi, przede wszystkim z dziewczynkami, bojąc się, że to mogłoby ich zdeprawować, narzucała wybór życiowej drogi i podporządkowywała mu całe ich życie. Równie władcza i apodyktyczna była w stosunku do męża. Po dwudziestu latach małżeństwa najpierw zaproponowała mu dalsze życie w czystości, a później separację, która miała pozwolić jej na wstąpienie do zakonu.

W wyniku jej życiowych decyzji jej mąż najpierw przez lata tułał się po całej Polsce, nie mogąc znaleźć dla siebie miejsca, by w końcu zaginąć bez wieści w czasie I wojny światowej. Jej najstarszy syn, Franciszek, choć najpierw realizował postawione mu przez matkę cele, ostatecznie zdecydował o porzuceniu zakonu i - chcąc pewnie uwolnić się spod aż nazbyt opiekuńczych skrzydeł matki - związał się z kobietą, z którą miał córkę. Dla Marianny ta decyzja była niezrozumiała i do końca życia nie mogła się z nią pogodzić, przez lata starając się jeszcze namówić syna do pozostawienia żony i powrotu do zakonu.

Ale czy to wszystko znaczy, że była wyrodna, że jest antyprzykładem? Oczywiście są decyzje, które dziś, patrząc przez pryzmat zwyczajów panujących w XXI wieku, oceniamy jako niewłaściwie. Możemy wskazać, że charakter Marianny, jej narzucanie swojej woli, nachalna pobożność nie świadczą o niej jako o wzorze do naśladowania. Ale czy to odbiera cokolwiek Maksymilianowi? Czy sprawia, że męczennik z obozu w Auschwitz staje się mniej święty? Raczej nie. Marianna była po prostu zwykłą kobietą, która choć bardzo się starała żyć w zgodzie z Ewangelią, jak każdy potykała się na swojej drodze. Historia jej i jej świętego syna pokazuje tylko jedno - święci naprawdę mogą żyć wszędzie dookoła nas, a o ich moralnej wartości nie będzie świadczyć wychowanie i postawa rodziców, ale ich własne decyzje i odpowiedź na to, do czego wzywa ich Chrystus.