„Odwrócone niebo" nad Chulud Szaraf

Nawet mrówki co wspinają się na okruszki

ICORN, czyli International Cities of Refuge Network, to Międzynarodowa Sieć Miast Schronienia, oferująca azyl pisarzom i obrońcom praw człowieka, którzy z powodu prześladowań nie mogą swobodnie żyć i tworzyć we własnej ojczyźnie. W jej skład wchodzi około 70 miast, wśród nich w 2011 roku znalazł się też Kraków.

Organizatorami ICORN w Krakowie są Miasto Kraków, Instytut Kultury Willa Decjusza, zapewniający pisarzom i pisarkom schronienie oraz możliwość twórczej pracy, oraz Krakowskie Biuro Festiwalowe, realizujące strategię Krakowa Miasta Literatury UNESCO. W ciągu 10 lat działalności Sieci udało się znaleźć miejsce tymczasowego schronienia dla kilkuset pisarzy, intelektualistów i działaczy praw człowieka. Pobyt w Krakowie umożliwia stypendystom uczestnictwo w literackim i kulturalnym życiu miasta, inicjując współpracę z instytucjami i branżą wydawniczą pozwala na dalszy rozwój projektu pisarskiego i przede wszystkim daje sposobność do spokojnego tworzenia. Kraków gościł dotychczas w ramach programów rezydencjalnych siedmioro pisarzy: Marię Amelie, Kareema Amera, Mostafę Zamaninija, Lawona Barszczewskiego, Aslı Erdoğan, Felixa Kaputu oraz Monema Mahjouba. W 2018 roku ich grono uzupełniła Chulud Szaraf, syryjska poetka i krytyczka sztuki, która jako pierwsza uczestniczka programu będzie przebywać w Krakowie aż dwa lata - do marca 2020 roku. Owocem jej współuczestnictwa w projekcie jest m.in. tom poezji Odwrócone niebo (ang. Reversed sky).

Niczym biedronka co wierzy że ma kolor drzewa

Chulud Szaraf pochodzi z miejscowości Al-Mudżajmir w południowej Syrii. W 2003 roku ukończyła Uniwersytet w Damaszku i uzyskała dyplom technika medycznego, po ukończeniu studiów przez 10 lat pracowała jako analityk medyczny. Podjęła również studia językoznawcze, które przerwał początek wojny. W latach 2013-2015 pracowała jako kierowniczka pracowni medycznej w centralnym więzieniu w As-Suwajdzie, głównie na oddziale kobiecym. W Krakowie Chulud Szaraf rezyduje w Willi Decjusza i, oprócz tworzenia, współpracuje z biblioteką MOCAK-u, bierze udział w życiu kulturalnym Krakowa, gości na festiwalach, m. in. Festiwalu Miłosza i Festiwalu Conrada, spotyka się z przedstawicielami środowiska literackiego i czytelnikami.

Odwrócone niebo (ang. Reversed sky) to pierwsza książka poetki, która powstała w Polsce. Ukazała się nakładem Wydawnictwa Znak i została objęta patronatem Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Wydana od razu w wersji dwujęzycznej (polsko-angielskiej), tłumaczona przez Leri Price, Marka Dziekana i Pawła Łyżwińskiego pozwoli autorce na dotarcie do międzynarodowej publiczności, a dla autorki stanie się pamiątką z pobytu w Polsce.

Odwrócone niebo przetwarza poetycko dwa światy, odnosząc się do dwóch krajów - Syrii i Polski. Zawiera wiersze, które ukazały się w poprzednim, syryjskim tomie oraz te napisane w Polsce podczas pobytu stypendialnego, w tym wiersz o Krakowie, który stał się dla poetki tymczasowym domem. Szaraf, szukając strzępków strasznej historii, „bólu", który toczył miasto, znajduje z Krakowem punkt wspólny, jakim jest doświadczenie wojny. Premiera tomu odbyła się w Teatrze Starym w trakcie tegorocznej edycji Festiwalu Miłosza, pod hasłem „Zdobycie władzy". Książka opowiadająca m.in. o sytuacji politycznej w Syrii i doświadczeniu wojny, idealnie wpisała się więc w motyw przewodni festiwalu.

Ej ty mała śpiąca na wodzie

„Twórczość Chulud Szaraf wymaga intelektualnego zaangażowania, zamyślenia się choćby na chwilę nad sensem istnienia, miłości, wolności, śmierci, wojny, losu. Wymaga także odwagi, aby przyjąć do wiadomości, że w człowieku tkwi zarówno siła i piękno, jak i budząca czasem obrzydzenie słabość. Myślę, że chwile z poezją Chulud Szaraf warte są odrobiny wysiłku, że warto czasem pochylić się nad resztkami motyla, które spostrzeżemy na parapecie naszego okna."
(Z posłowia Marka Dziekana)

Krakowie! Miasto drewna skrzypiących łóżek i schodów
Naucz mnie jak być spokojną jak ty kiedy zżera mnie strach
Boję się, że moje stopy pogrążone we krwi obudzą twoje bóle
Poczekaj na mnie pomaluję z tobą miłość żeby wszyscy ją widzieli
Dlaczego budzisz we mnie wspomnienia wszystkich twoich rzezi
(fragment poematu Kraków)

fot. Monika Stolarska dla KBF