Norman Davies

Boże igrzysko. Historia Polski

Tłumaczenie:

Najnowsze poszerzone wydanie! Historia Polski do końca XX wieku!

W grudniu 1981 roku, kilka dni po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, w Wielkiej Brytanii ukazuje się "Boże igrzysko" (God’s Playground). Od tego czasu komentatorzy prześcigają się w podkreślaniu zalet dzieła i jego oryginalności – najpierw brytyjscy, którzy uznają książkę za kluczową przy studiowaniu dziejów Polski, a po wielu latach polscy, kiedy nareszcie ta synteza naszych dziejów mogła pojawić się w krajowych księgarniach.

W Polsce Boże igrzysko zostało przedstawione czytelnikom w dwóch odsłonach. Aby uzyskać od cenzury zgodę na druk pierwszego tomu, Wydawnictwo Znak musiało w końcu lat 80. zadeklarować, że nie będzie zabiegać o publikację drugiego. Z tego powodu polski przekład drugiej części dzieła ujrzał światło dzienne dopiero w 1991 roku, gdy cenzura już nie istniała. Od tej pory książka była wielokrotnie wznawiana i wciąż cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem czytelników – dotąd osiągnęła nakład ponad 250 tys. egzemplarzy!

Dzieje Polski, widziane oczami walijskiego uczonego, również polskiemu czytelnikowi odsłaniają nowe perspektywy i szczegóły. Dociekliwość, doskonała orientacja autora w naszej historii w połączeniu z emocjonalnym zaangażowaniem, a także czysto literackie walory książki są niewątpliwymi zaletami pracy Daviesa. Książkę wzbogacają liczne tablice chronologiczne, indeksy, a także mapy – te ostatnie stanowią niemal samodzielny przewodnik po historii Polski.

”Bezsprzecznie jest to nie tylko najlepsza książka o Polsce w języku angielskim, ale to właśnie ta książka o Polsce. Każdy, kto pisze o sprawach polskich – obecnych bądź historycznych – będzie musiał ją przeczytać. To dzieło mistrza.”

”Jest to książka naprawdę zadziwiająca, bo do takiego sposobu postrzegania polskich dziejów nie przyzwyczaiły nas schematy rodzimej historiografii. Czyta się więc ją najpierw ze zniecierpliwionym zdziwieniem: „a cóż ten człowiek wypisuje!”, które w miarę lektury ustępuje miejsca narastającemu zaciekawieniu: „ależ tak, tak to może wyglądać w oczach życzliwego, lecz zewnętrznego obserwatora, kiedy się nie patrzy przez polskie okulary!”.”

”Ktokolwiek zechciałby zrozumieć to, co zdarzyło się w Polsce, musi wejść do owego ogromnego skarbca, jakim jest książka Daviesa. Dzieło niezwykle przystępne, wzbogacone odpowiednimi cytatami źródłowymi, dobrymi anegdotami i dużą ilością poezji...”

”To dzieło jest doprawdy wspaniałe i bez wątpienia stanowi najlepsze dostępne wprowadzenie do nieprawdopodobnie zagmatwanej historii Polski. I nie chodzi tu tylko o jego zalety naukowe i badawczą dokładność ani o to, że książkę czyta się znakomicie dzięki niezwykle obrazowemu stylowi autora, trafnemu wyborowi źródeł historycznych... i ogromnemu poczuciu humoru. Najważniejsze, że profesor Davies zdołał zachować równowagę pomiędzy wyrozumiałością i obiektywnością, współczuciem i krytyką.”

”Zdziwienie niektórych czytelników wywołać może tytuł książki God’s Playground. Jest to jedna z kilku możliwych angielskich wersji starego polskiego wyrażenia, które po raz pierwszy pojawiło się około r. 1580 jako tytuł fraszki Kochanowskiego Człowiek boże igrzysko, gdzie jest powszechnie uznawane za kalkę pila deorum Plauta. Przymiotnik „boże” w kontekście pogańskim odnosi się do „bogów”, w kontekście chrześcijańskim zaś do „Boga”. Wyraz „igrzy- sko”, będący formą pochodzącą od czasownika „igrać”, można tłumaczyć różnorako – jako „igraszkę” lub „zabawkę” (a więc coś, co służy do zabawy) lub jako „komedię” lub „dramat” (coś, co się odgrywa); może ono wreszcie oznaczać (...) „scenę” czy „boisko” (a więc miejsce, gdzie gra się toczy). W tym ostatnim znaczeniu wyraz ten pojawia się kilkakrotnie w polskiej literaturze, można go więc trafnie użyć w odniesieniu do kraju, gdzie los często płatał złośliwe sztuczki i gdzie żywe poczucie humoru było zawsze jednym z podstawowych elementów podręcznego wyposażenia w walce o narodowe przetrwanie.”

Przyjęcie chrześcijaństwa pozwalało średniowiecznym władcom wejść do politycznego systemu zachodniej Europy, a często także uzyskać prestiż związany z koronacją. Ale nie tylko polityczne przesłanki skłaniały pogańskich książąt do odrzucania wiary przodków – zgodnie z tradycją władca, któremu kraj zawdzięczał chrześcijaństwo mógł liczyć na zostanie świętym. Dlaczego w takim razie Kościół nie czci świętego Bolesława Chrobrego ani Mieszka I? Więcej --> Ciekawostki historyczne.