"Kobieta z wydm" jako powieśc uniwersalna

Kobo Abe (1924-1993) to jeden z najbardziej innowacyjnych autorów w powojennej Japonii. Uważany jest za czołowego reprezentanta japońskiego modernizmu powojennego. Na Zachodzie zdobył sławę przede wszystkim wydaną w 1962 powieścią "Kobieta z wydm", za którą otrzymał nagrodę Yomiuri.

Głównym bohaterem powieści jest wszechobecny piasek. Z nim związane są losy tytułowej bohaterki oraz Mężczyzny, który znalazł się w nieodpowiednim miejscu i nieodpowiednim czasie. Nauczyciel i etymolog w jednej osobie - Niki Jumpei wziął trzy dni urlopu, aby wyruszyć na poszukiwanie cicindeli - owada zamieszkującego piaszczyste miejsca. Cały dzień przemierzał okolice wydm. Z ulgą przyjął propozycję noclegu w bardzo dziwnie położonej wsi. Nie spodziewał się, że jest to podstęp miejscowych chłopów, którzy poszukiwali taniej siły roboczej. Przyjął gościnę Kobiety, której dom znajdował się w głębokiej jamie. Nie wiedział jednak, że otrzymał właśnie bilet w jedną stronę. To, co miało być jednym noclegiem, zmieniło się w lata. Mężczyzna przechodzi przez wszystkie fazy związane z tą sytuacją: zaskoczenie, bunt i akceptację. Wyznaczył sobie cel: ucieczkę. Czy uda mu się go zrealizować?

Kraj Kwitnącej Wiśni - inna kultura, mentalność, wrażliwość. Wśród modnych, ostatnimi czasy, historii o gejszach, można również trafić na literaturę ambitniejszą. Do takiej właśnie zalicza się twórczość Kobo Abe. "Kobieta z wydm" to powieść-parabola (Mężczyzna, Kobieta, Starzec, jako określenia postaci, miejsce akcji ma charakter metaforyczny) z elementami groteski, absurdu. Poza warstwą dosłowną istnieje tu druga, alegoryczna, którą powinien odkryć czytelnik.

Podczas lektury nasuwa się wiele pytań. Każde kolejne odczytanie sprawi, że tych pytań przybędzie. Bardzo czytelny jest przekaz porównujący wieś, w której znalazł się Mężczyzna do systemu totalitarnego. Rządy, w tym systemie, polegają na całkowitym podporządkowaniu społeczeństwa przez wprowadzenie systemu kontroli (w powieści: strażnik na wieży). Ludzie mają ciężko pracować (w powieści: wybieranie piasku). Jeśli ich praca będzie przynosiła efekty, zostaną wynagrodzeni (w powieści: otrzymają wodę, papierosy, gazetę, sake). Najbardziej przeraża fakt, że człowiek jest się w stanie przystosować do wszelkich warunków, a co za tym idzie zatracić swój instynkt obrony.

"Kobieta z wydm" to, chciałoby się powiedzieć, książka dla każdego. Jednak tak nie jest. Na pewno nie spodoba się ona osobom, które w słowie pisanym szukają rozrywki. Nie spodoba się też osobom, które lubią powieści o dużej zawartości dialogów, a małej opisów. Dla kogo zatem będzie ona odpowiednia? Czytelnicy, którzy cenią powieść skłaniającą do refleksji, poszukują w niej kontekstów, lubią strumienie świadomości, rozważania filozoficzne, na pewno będą usatysfakcjonowani po lekturze omawianego dzieła.