Fabryka postprawdy

Słowem roku 2016 według Słownika Oksfordzkiego została „postprawda". Termin odnosi się do relacji między komunikacją w społeczeństwie zdominowanym przez internet i portale społecznościowe (z charakterystyczną dla nich natychmiastowością, emocjonalnością i agresją) a polityką. Miejsce dawnego, pretendującego do rzetelności dziennikarstwa zajmują dziś zdecentralizowane ośrodki propagandy żerujące na wymuszanych przez technologię nawykach i wchodzące w alians z „postmediami". Te ostatnie nie tyle „informują", ile dostarczają silnych emocji. Postprawda wydatnie przyczynia się dziś do sukcesu populizmów, który połączył świat Wschodu i Zachodu.

Powieść Michała Olszewskiego „#Upał" - zgodnie z silnym dziś w popkulturze trendem zaglądania za kulisy mediów i polityki reprezentowanym przez głośne amerykańskie seriale - zaprasza nas do fabryki postprawdy. Główny bohater, pseudonim Fej, jest szychą w internetowym portalu „Miasto na gorąco", a na ramieniu nosi tatuaż „24/7". Przyucza „narybek" do zawodu, posługując się współczesnym odpowiednikiem dawnych podręczników redakcyjnych zawierającym alfabet językowych komunałów, które mają tę zaletę, że da się przy ich użyciu sklecić tekst w maksymalnie krótkim czasie.

Fej - tak jak rządzący naszą wyobraźnią perwersyjni bohaterowie telewizyjni - nie jest jednowymiarowym potworem czy dupkiem. W równej mierze wykorzystuje media elektroniczne, co jest ich ofiarą - uzależnienie od sieci zaprowadziło go już wcześniej na e-odwyk. W życiu codziennym, wbrew rojeniom o własnej omnipotencji, jest człowiekiem do bólu zwyczajnym. Synem, mężem, ojcem i kochankiem usiłującym (bezskutecznie) zachować równowagę między światem sieci a siecią prywatnych relacji, które decydują o jego człowieczeństwie.

Z satyrycznego punktu wyjścia wyruszamy w krainę horroru. W trakcie upalnego lata nie tylko miękną tory i ulice, ale też rozmywają się kontury rzeczywistości. Do bohatera odzywa się zmarły znajomy, którego przed laty zawiódł, powieść zaczyna „odlatywać" w krainę fantasmagorii. Autor doskonale panuje nad językiem, co uwiarygodnia ryzykowne, ale udane połączenie realnego i nierealnego. W zakończeniu czytelnik dostaje obuchem w głowę. Podczas gdy on skończył czytać 300-stronicowy horror epoki mediów społecznościowych (w której społeczeństwo przestało istnieć), bohater już na zawsze pozostanie w wirtualu ostatecznie oderwanym od rzeczywistości.

Juliusz Kurkiewicz