„Nie wolno się nienawidzić". Wróćmy do myśli Tadeusza Mazowieckiego

Trudno sobie wyobrazić, jak wyglądałaby dzisiejsza Polska, gdyby „nie zdarzył" się jej Tadeusz Mazowiecki. Był jednym z najwybitniejszych i najwszechstronniejszych polityków XX-wiecznej Polski, jednym z inicjatorów przemian, które dokonały się w młodym kraju między Tatrami a Bałtykiem. Był architektem wolnej Polski, ale także jej konstruktorem i zapalonym budowniczym, który nigdy nie zapomniał, że zmiana jest sumą indywidualnych wyborów i działań jednostek.

Tadeusz Mazowiecki był też, trzymając się tej terminologii, nauczycielem fachu. Przez dużo ponad pół wieku działalności w kręgach katolickich, inteligenckich, politycznych, dyplomatycznych i kulturalnych, wykształcił lub bezpośrednio zainspirował wielu uczniów, przyjaciół i współpracowników. W 90. rocznicę urodzin Tadeusza Mazowieckiego Wydawnictwo Znak oddaje głos właśnie im, ludziom, którzy byli blisko pierwszego niekomunistycznego premiera Polski i którzy dają jasny obraz jego zasad i metod działania.

Piętnastu autorów, których teksty Czytelnik znajdzie w tomie „Architekt wolnej Polski", ukazują bogatą i wszechstronną osobowość premiera Mazowieckiego, uwzględniając jego wybory filozoficzne i religijne (o czym w sposób szczególny mowa jest w rozdziale pierwszym „Fundamenty"), poglądy na kwestie związane z Polską - jej specyfiką, suwerennością i europejskością (w części drugiej „Punkty odniesienia") oraz dają obraz wizji obywatelskości i etyki, które nawet dziś, w wiele lat po ich sformułowaniu przez premiera, nadal brzmią inspirująco, a zarazem racjonalnie i uniwersalnie (o tych kwestiach najszerzej w rozdziale trzecim zatytułowanym „Świadectwa i inspiracje").

Tom, który oddajemy w ręce Czytelników, zredagowany został przez prof. Aleksandra Halla, historyka, w czasach PRL działacza opozycji, a następnie w rządzie Tadeusza Mazowieckiego ministra ds. współpracy z organizacjami politycznymi i stowarzyszeniami. Nie jest koniecznością wymienić wszystkich autorów, którzy zamieścili swoje eseje w „Architekcie wolnej Polski". Dość powiedzieć, że każdy z nich jest autorytetem w swojej dziedzinie, komentatorem (nierzadko krytycznym) rozwiązań zapoczątkowanych przez premiera.

We Wstępie prof. Hall pisze: „Tadeusz Mazowiecki jak mało kto rozumiał mechanizmy polityki, traktował politykę jako powołanie i żył sprawami publicznymi". Czy o wielu dzisiejszych politykach moglibyśmy powiedzieć to samo? Wydaje się, że w dzisiejszej polityce takie oczywiste dla „naszego Premiera" standardy, którymi powinniśmy się kierować, jak pluralizm światopoglądowy, tolerancja, wolność czy sprawiedliwość, zostają zastąpione przez „wartości" odwrotne. Dlatego warto przybliżać dziedzictwo, którego Tadeusz Mazowiecki był współtwórcą. Nie zawsze należy się zgadzać z jego sądami, on sam pewnie nie chciałby, aby tak było, bo gdyby wszyscy zgadzali się ze sobą, nie byłoby potrzeby zmian i ciągłego dojrzewania ku prawdziwej demokracji: „można się różnić, można się spierać. Ale nie wolno się nienawidzić", mawiał.

Bronisław Komorowski, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w tekście rekomendującym tom wskazuje na cechę najważniejszą, którą pragniemy przekazać każdemu, kto sięgnie po „Architekta wolnej Polski": „Książka ukazuje Tadeusza Mazowieckiego jako dobrego patrona na trudne czasy i na dalszą polską drogę poprzez demokrację ku normalności".

Tom „Architekt wolnej Polski" ukazuje się we współpracy i z inicjatywy Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.

Fot.