Wspólne wartości czy wspólna odpowiedzialność za jakość codziennego życia? Debata wokół książki prof. Aleksandra Halla „Anatomia władzy i nowa prawica”

Czy Polacy mogą się jeszcze zjednoczyć wokół wspólnych wartości czy raczej powinniśmy skupić się na szukaniu rozwiązań dotyczących codziennego życia? Możliwych scenariuszy polskiej polityki dotyczyła debata w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie wokół najnowszej książki prof. Aleksandra Halla „Anatomia władzy i nowa prawica". Poza autorem w debacie wzięli udział politolodzy: dr hab. Anna Siewierska-Chmaj, prof. UR oraz dr hab. Rafał Matyja, prof. UEK, a spotkanie poprowadził historyk i publicysta red. Andrzej Brzeziecki.

Aby przezwyciężyć pogłębiający się konflikt światopoglądowy w Polsce powinna powstać nowa prawicowa siła polityczna. Jedynie taka formacja może stać się alternatywą dla wyborców rozczarowanych wypaczaniem konserwatywnych wartości przez obóz Zjednoczonej Prawicy - przekonuje w swojej najnowszej książce prof. Aleksander Hall, który pod koniec lat 70. ubiegłego wieku współtworzył antykomunistyczny i prawicowy Ruch Młodej Polski. Zdaniem politologa i byłego opozycjonisty mamy obecnie w Polsce do czynienia z instrumentalnym traktowaniem wartości prawicowych przez obóz rządzący, choć w powszechnym odbiorze nadal - zarówno PiS jak i cała Zjednoczona Prawica - są postrzegane jako prawicowe.

Prof. Hall upomina się w tej sytuacji o liczną grupę obywateli, którzy nie są w stanie zaakceptować oferty przedstawianej przez liberalną i lewicową opozycję gdyż nie ma w niej miejsca na prawicowe wartości: W społeczeństwie jest bardzo wielu ludzi Kościoła - mówię tu nie tylko o duchownych, ale przede wszystkim o katolikach - którzy wcale nie są zachwyceni instrumentalnym traktowaniem Kościoła i religii przez ugrupowanie rządzące, ale też wcale nie są zachwyceni powiedzeniem „aborcja jest ok" i wcale nie tęsknią za tym, żeby nie było elementu religijnego w przestrzeni publicznej, a takie postulaty przecież są formułowane.

Według autora książki „Anatomia władzy i nowa prawica" tylko pojawienie się nowej siły na prawicy spowoduje, że polityczne wahadło w Polsce przestanie tak mocno wychylać się raz w prawą, a raz w lewą stronę. Taka sytuacja jest teraz, bo na skrajne działania ze strony obozu rządzącego opozycja reaguje coraz silniejszym oporem. Gdyby prawica była inna, to podziały wśród polityków i zwykłych obywateli nie byłyby już tak ostre i mielibyśmy szansę wrócić do myślenia w kategoriach wspólnoty.
Naród, wiara, ojczyzna - czyli poziom wartości, czy raczej płacenie podatków i segregowanie śmieci - czyli poziom odpowiedzialności?

Takie pytanie postawił prowadzący debatę historyk i publicysta red. Andrzej Brzeziecki. Prof. Anna Siewierska-Chmaj stoi na stanowisku, że w sytuacji tak silnych podziałów wewnątrz polskiego społeczeństwa należałoby raczej zejść z rozmów prowadzonych „na wysokim C" na poziom konkretów i wokół nich budować sojusze. Jej zdaniem warto na nowo odzyskać i zdefiniować pojęcie patriotyzmu - dziś mocno obarczone skojarzeniami z wojującym nacjonalizmem - a także pojęcia obywatela i społeczeństwa obywatelskiego. Zejdźmy do konkretów, spróbujmy rozmawiać o kwestiach podstawowych - mówiła dr Siewierska-Chmaj przywołując między innymi postulowaną przez Obywateli RP koncepcję tzw. trzeciej izby czyli trzeciej izby parlamentarnej mającej charakter stałego panelu obywatelskiego.

Prof. Rafał Matyja podkreślił z kolei, że pierwszym warunkiem istnienia wspólnoty jest osłabianie skali napięcia i konfliktu, i taką deeskalację widzi w książce prof. Halla. Opowiada się on też za takim myśleniem o wspólnocie, które dotyczy bardziej wspólnego życia, a nie wspólnych ideałów. Jeżeli nasza tożsamość będzie w 80% zbudowana z chęci wspólnego życia, a w 20% na poszukiwaniu wspólnych ideałów, to będziemy zdrowsi, niż [gdyby było] odwrotnie. Bo jak zaczniemy rozmawiać o wspólnych ideałach, to się bardzo mocno pokłócimy - uważa prof. Matyja. Nawiązując do metafory wahadła zwrócił on także uwagę, że w Polsce to nie radykalna prawica walczy z radykalną lewicą, zaś w najbardziej ostrym po 1989 roku politycznym sporze pozostają dwie partie centroprawicowe. To jest istota polskiego dramatu.

W czasie debaty wokół książki „Anatomia władzy i nowa prawica" mowa była także o zdewastowaniu przez obóz rządzący systemu sądownictwa oraz polityki zagranicznej a także o naszej izolacji na arenie międzynarodowej. Tymczasem w obliczu zagrożenia ze strony Rosji ... to nie jest czas, kiedy Polska może być samotna - podkreślał prof. Aleksander Hall. Uczestnicy spotkania odpowiadali także na pytania zadawane przez słuchaczy, w tym między innymi zastanawiali się, w jaki sposób do politycznej i obywatelskiej świadomości zachęcać ludzi młodych.

Książka „Anatomia władzy i nowa prawica" to obywatelski przewodnik dla tych, którzy szukają skutecznych metod dokonania zmiany politycznej. Publikacja ukazała się nakładem Instytutu Wydawniczego Znak i Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie.